O fenomenu fudbala pisale su najumnije glave tražeći objašnjenje njegove tolike popularnosti i vječne misterije. Francuski filozof svjetskog ugleda Žan Pol Sartr, koji je odbio da primi Nobelovu nagradu za književnost, zapisao je: “fudbal su, zajedno, izmislili i smislili i đavoli i anđeli. Da je to čovjekov izum, lopta ne bi bila okrugla, već četvrtasta!”
Poslije Petra Kočića, možda i najsjajnije krajiško pero Đuro Damjanović, jednom prilikom, svjež i odmoran, rekao mi je:
-Išao sam na fudbalske utakmice, pogotovo u Beogradu, i primjetio među gledaocima takav zanos i ekstazu koji su mi ličili na ludilo. Mene je to i uplašilo, jer sam bio sportista u borilačkim sportovima, karate i dizanje tegova, tamo se ispoljava drugačija energija. Međutim, i danas u “Politici” prvo pročitam stranice posvećene fudbalu, pa tek onda one o književnosti…
Brazilac Paolo Koeljo, autor brojnih svjetskih bestselera, zapisao je o fudbalskoj alhemiji:
-Fudbal je nalik sjaju zvijezda na nebesima koje možeš beskonačno gledati, a da ne primjetiš kad su sa nebesa nestale.
Kad sam god, svojevremeno, gledao Pelea, Maradonu i Džajića, donedavno Laneta Jovanovića, Italijana Totija, Britanca Džerarda, posljednjih godina Argentinca Mesija i Portugalca Ronalda, imao sam osjećaj da je najlakše na ovom svijetu igrati fudbal. Toliko savršene jednostavnosti, protkana bravuroznošću i neprevidivošću, da čovjeku pamet stane, ima osjećaj kao da je čitao istovremeno i tragediju i komediju.
Fudbalska fenomenologija jasno se vidi i u ličnostima ljudi koje su se opredijelili za trenerski posao. Zar tajnu uspjeha, našeg čovjeka, Radomira Antića ne otkriva i njegova srdačnost i neodoljivi šarm, bez obzira koliko je u tom času zadovoljan ili nezadovoljan učinkom fudbalera Real Madrida, Barselone i Atletiko Madrida, ili reprezentacije Srbije, koje je sa toliko uspjeha vodio. 
Minula utakmica Crvene zvezde u Ligi šampiona protiv italijanskog Napolija ponovo je pokazala svu moć i magiju koju ima fudbal. Ne baš naročita utakmica, veoma malo blistavih poteza, bravurama ni traga, ali ukupan ambijent i nepodijeljena podrška Zvezdi cijelog jednog naroda doveli su do ushićenja da je utakmica završena bez golova proslavljena kao veličanstveni trijumf.
Vjerovatno zbog toga, bez obzira što vrijeme neumitno teče, za sva vremena se pamte majstorije: Rajka Mitića, Dragana Džajića, Dragoslava Šekularca, Dejana Savićevića, Milana Galića, Milutina Šoškića, Predraga Mijatovića, Velibora Vasovića… sve do fudbalskih junaka gradića i varoši Vase Petrovića i Smaila Hadžialagića u Gradišci, Milije Hrnjaza i Koste Šugića u Kotor Varošu, Nikice Vezmara i Tehvida Jakupovića u Sanskom Mostu, Nikole Bevandića, Slobodana Ličine i Žarka Mandića u Prijedoru, Fadila Kišmića u Kozarskoj Dubici, Cunija Radmanovića i Fahrudina Mustedanagića u Novom Gradu, Muje Mešića u Prnjavoru… Oni se više pamte od bilo kojeg političara ili ratnog komandanta. 
I poslije svega, ostala je dilema šta je fudbal? 
Koliko je umjetnost, a koliko industrija, da li je igra za basnoslovne pare ili narodna zabava, takmičenje ili strast, koliko je magija, a koliko je stvarnost?!
Ili je sve to, i ko zna šta još, zajedno, možda odgovor nikad neće stići, ali će se fudbal stalno igrati, što je i tajna svake nedokučivosti i moćne čarolije.
Istina je, ponekad, čudnija i od same mašte…